شعربافی چیست؟

آشنایی باهنر شعربافی و انواع آن

به‌طورکلی ایرانیان نساج‌های زبردستی بوده‌اند که در طول تاریخ این امر ثابت‌شده است که صنعت پارچه‌بافی و نساجی در ایران از قدمت و اعتبار زیادی برخوردار بوده است. یکی از نامدارترین شهرها درزمینهٔ نساجی و پارچه‌بافی شهر یزد است که آوازه و شهرت نساجان این شهر شهرت جهانی دارد. متأسفانه در عصر حاضر پارچه‌های چینی و ترک کمر به قتل این صنعت بسته‌اند چراکه ما بدون تفکر و اندیشیدن به عواقب مخرب صنایع‌دستی خود اقدام به خرید این‌گونه پارچه‌ها و پوشاک بی‌کیفیت وارداتی می‌کنیم. ما بدون توجه به کیفیت و اصالت پارچه‌های سنتی ایرانی و با توجه به ظواهر و تبلیغات غلط‌انداز شرکت‌های خارجی در قتل این سنت پر ریشه با بیگانگان و سودجویان وارد یک جبهه می‌شویم و ناخواسته ارزش این صنعت ایرانی را پایین می‌آوریم.

شعربافی چیست؟

به مجموع شغل‌های نساجی یزد که توسط دستگاه بافندگی بافته می‌شوند شعربافی گفته می‌شود. و یزد مرکز این هنر در کشورمان است. از زمان‌های دور دستمال‌های زیبا و ترمه‌های نفیس این شهر، از طریق جاده‌ی ابریشم به سرتاسر جهان برده می‌شد. در فرهنگ عامیانه، به صنعت نساجی یزد شعربافی گفته می‌شود. درواقع اگر یزد امروزه به خانه‌های گلی و بادگیرهایش شناخته می‌شود، درگذشته به پارچه‌های فاخرش شناخته می‌شد. شغل اکثر مردم یزد درگذشته شعربافی و یا شغل‌های مرتبط با آن مثل نخ‌ریسی، رنگرزی و … بوده است امروزه استفاده از دستگاه سنتی پارچه‌بافی منسوخ‌شده و ماشین‌های صنعی جای آن را گرفته‌اند.

مشاغل شعربافی

•  ترمه‌بافی
•  احرامی بافی
• دارایی بافی
• شال و دستمال‌های سنتی و ….

 

تولیدات شعربافی

۱_زری‌بافی:

افسانه‌ای‌ترین دست‌بافت ایرانی( پارچه ها و پرده های زمان هخامنشیان و ساسانیان) است که در حال حاضر منسوخ‌شده است.

۲_ پرده بافی:

تا چندین سال پیش کارگاه‌های پرده بافی در یزد دایر بودند اکنون دیگر آثاری از آن‌ها به‌جای نمانده است.

۳_ رو لحاف بافی:

قبلاً رویه‌ی لحاف توسط دستگاه‌های چهار وردی بافته می‌شد، ولی در سال‌های اخیر استفاده از دستگاه هفت وردی که قادر به تولید پارچه با عرض سه و نیم متر است نیز در بین بافتگان مرسوم شده است.

۴_ چادرشب بافی:

چادرشب معمولاً در ابعاد ۲۰۰*۲۰۰ سانتی‌متر، با طرح چهارخانه و در رنگ‌های ترکیب‌شده از نیلی، زرد، قرمز، سبز و مشکی تهیه می‌شود. از چادرشب برای رختخواب پیچی استفاده می‌شود.

۵_ دستمال:

دستمال در سه نوع عشایری، ابریشمی و مرس ریزه بافته می‌شود.

۶_ قلاویز:

این پارچه دیگر تولید نمی‌شود.

۷_ شمد بافی:

شمد نوعی پارچه‌ی پنبه‌ای یا ابریشمی است و به‌عنوان روانداز برای تابستان مورداستفاده قرار می‌گیرد.

۸_ احرامی بافی:

این پارچه با تاروپودی از پنبه در ابعاد ۱۰۰*۷۰ و ۱۲۰*۹۰ بافته‌شده و بیشتر حجاج از آن استفاده می‌کنند.

۹_ ترمه‌بافی:

پارچه‌ای ظریف و لطیف، که با دست بافته می‌شود. جنس آن از کرک و پشم یا ابریشم است. پشمی که در ترمه‌بافی استفاده می‌شود مرغوب و معمولاً از رنگ سفید است. این هنر در دوره‌ی صفویه به اوج خود رسید. ترمه انواع متعددی نظیر چهر قدی، راه‌راه، اتابکی، شال‌بندی، شال محرمات، کشمیری، زمردی، امیری و یزدی دارد.

۱۰_ دندانی بافی:

این رشته که اکنون در یزد منسوخ‌شده، هنری بسیار پرزحمت است که به جامه‌ی زرتشتیان معروف است.

۱۱_ دارایی بافی:

درگذشته این پارچه‌ها کاملاً از ابریشم بوده و بارنگ‌های طبیعی و گیاهی رنگ‌آمیزی می‌شده اما امروزه با نخ ویسکوز بافته می‌شود. از این رشته برای بافت پارچه‌هایی با مصارف رومیزی، بقچه سوزنی و رو لحافی استفاده می‌شود. با تغییراتی که در نقوش آن ایجادشده، دارایی بافی هنوز زنده و پابرجا مانده است.