استاندارد در صنایع دستی

طاستاندارد
موفقیت و بهره ­بردن صحیح از هستی در گرو شناخت ضوابط و معیارهای حاکم بر طبیعت و اجرای آن­هاست. امروزه به چهارچوب این قوانین و ضوابط ، واژه مدرنیته” استاندارد” اطلاق می­گردد.
در دنیای پیشرفته کنونی ، رعایت استاندارد و ارتقای سطح کیفیت محصول­ها و خدمات، که به نوعی مدیریت کیفیت نیز محسوب می­گردد، پیش شرط ورود به عرصه رقابت و رمز ماندگاری در بازارهای جهانی است.

تاریخچه استاندارد در جهان
در سال ۱۹۲۶ میلادی بنیاد سازمانی جهت استاندارد رشته­ ها گذارده شد که به نام اتحادیه بین­ المللی سازمان­های ملی استاندارد خوانده شد. این اتحادیه تا آغاز جنگ جهانی دوم فعالیت داشت و سر انجام منحل گردید.
در تاریخ ۱۴ اکتبر ۱۹۴۶ میلادی برابر با ۲۲ مهر ۱۳۲۵ هجری شمسی ، نمایندگان ۲۵ کشور که عمدتاً عضو کمیته هماهنگی استاندارد وابسته به سازمان ملل متحد بودند ، در لندن اجتماعی تشکیل دادند و پس از مذاکره­های طولانی به تأسیس سازمان بین المللی استاندارد با حروف اختصاریISO به منظور یکپارچه کردن تدوین استاندارد در سراسر جهان ،ایجاد تسهیلات در تجارت بین المللی ، حمایت از تولید کننده و مصرف کننده و توسعه همکاری­های علمی ، فن­آوری ، اقتصادی و غیره توافق نمودند.این سازمان که هم ­اکنون مقر آن در ژنو سوییس است مهمترین سازمان جهانی برای تهیه کلیه استانداردهای رشته ­های مختلف به استثنای دو رشته برق و الکترونیک و مواد دارویی می­باشد.

تاریخچه استاندارد در ایران
تأسیس یک سازمان برای استانداردکردن کالاها در ایران از سال ۱۳۳۲ مورد توجه رسمی دولت واقع گردید. از آغاز همان سال مقدمه ساختمان و تأسیس اداره استاندارد ایران فراهم شد و در ۷ تیر ۱۳۳۸ عنوان آن به سازمان استاندارد تغییر یافت .
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران تنها مرجع رسمی کشور است که وظیفه تعیین ، تدوین و نشر استانداردهای ملی (رسمی) ایران را بر عهده دارد.

صنایع ­دستی
در نیم قرن گذشته ، صنا­یع­ دستی به عنوان یکی از زمینه­ های فعالیت­های فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی در جوامع مختلف ،عامل بسیار مؤثری در توسعه­ی همه جانبه­ی کشورهای در حال رشد شناخته شده است.

تعریف:
صنایع دستی عبارت است از”مجموعه­ای از هنر و صنعت که با بهره گیری از مواد اولیه بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید به کمک دست و ابزار دستی ساخته می­شود به گونه­ای که ذوق هنری ، خلاقیت فکری و مهارت سازنده آن را به نمایش می­گذارد وهمین عامل وجه تمایز این محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه­ ای است و علاوه بر آن فلسفه یک ملت را در خود جای می دهد.”

ویژگی­های صنایع­ دستی
بدون استثنا در تمامی تعاریفی که از صنایع­ دستی ارائه شده ، به ماهیت صنعتی آن اشاره شده است.

ویژگی­های ارزنده­ای که در اینگونه صنایع موجودندعبارتند از:

-نقش فرهنگی و هویت بخشی به یک ملت(داشتن بار فرهنگی)
-عدم نیاز به سرمایه­گذاری کلان در مقایسه با سایر رشته­های صنعتی
– قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف(شهر ، روستا و حتی جوامع عشایری)
– سهولت در ایجاد مراکز تولید
-دارا بودن ارزش افزوده زیاد در مقایسه با صنایع دیگر
-خودکفا و متکی به مواد اولیه داخلی
-کمک به رشد و توسعه اقتصادی
-داشتن زمینه­های مناسب جهت صادرات

صنایع­ دستی و جهانی شدن

جهانی شدن روح حاکم زمان ماست. به خوبی می توان بحث جهانی شدن و حفظ گسترش جایگاه هویت ملی و تمدن اصیل را در مقوله هنر صنایع­ دستی قرار داد.

رمز ماندگاری و حیات آینده کشورها در روند جهانی شدن در گرو نگاه کیفی وبرنامه­ای به صنایع­ دستی است. مولود فرآیند جهانی شدن حرکت به سمت یکپارچگی زندگی بشری است و آنچه که در این فضا می­تواند اصالت و قومیت­ها را زنده و پویا نگه­دارد، عمق دادن به هنر و فرهنگ محلی و منطقه­ای با رویکرد زمان خود است.امروزه صنایع دستی به عنوان میراث مشترک بشری در سطح بین المللی عامل مؤثر برای نزدیکی و همکاری تلقی می­شود که پشتوانه­ی این همکاری در حوزه­های فرهنگ ، هنر و اقتصاد می­باشد. از جمله راهکارهایی که در زمینه تقویت ،ترویج ،تجارت و توسعه صنایع دستی مؤثر می­باشدتوجه به نیاز و زیبایی شناسی ویژه جامعه امروز می­باشد.

صنایع ­دستی و استاندارد

حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شکل بخشیدن به محصولات و امکان ایجاد تنوع و پیاده کردن طرح­های مختلف در مرحله ساخت ،عدم همانندی و تشابه فرآورده­های تولیدی با یکدیگر و تأثیر ذوق ، بینش و حالت هنرمند از مهمترین ویژگی­های صنایع­دستی است.با این وجود تهیه و تدوین استاندارد را تنها برای مواد اولیه و روش­های تولید در صنایع ­دستی می­توان تعریف کرد.

-مواد اولیه : کیفیت در صنایع­دستی از طریق به­ کارگیری مواد مرغوب ،سطح بالائی از تکنیک و توجه ویژه به ظرایف در امر تولید نشان داده می­شود.

کیفیت بالاتر، شرط لازم و کافی برای ارتقای بهره­وری محسوب می­گردد و مقوله­ای است که امروزه توجه بسیاری را به خود جلب کرده است و در جهان رقابتی امروز به­عنوان یک پیش نیاز ضروری پذیرفته شده است که غفلت از آن به مثابه افت محصول ،کاهش حضور در بازار و تقلیل بهره وری و سودآوری محسوب می­شود.

-شیوه ­های تولید: تحول و دگرگونی در ابزارها و شیوه­های تولید محصولات صنایع­دستی به عنوان دستاورد پیشرفت­های صنعتی کمک شایانی به شکوفایی رشته­های موجود صنایع­ دستی کرده و در مواردی به دوام و بقا آن یاری رسانده است.

البته این امر تا آن جا قابل قبول است که موجب تغییر ماهیت محصولات دستی و تبدیل آن به یک کالای ماشینی نشود.
علل استفاده از فن آوری (ابزارها و وسایل ماشینی) در رشته­ های صنایع ­دستی:

-از بین بردن بیگاری ، فعالیتهای سخت بدنی و کارهای غیر تخصصی
-افزایش میزان تولید
-تقلیل برخی هزینه­های تولید و در نهایت کاهش قیمت تمام شده­ی محصول تولیدی
-ایجاد استاندارد در قسمت­هایی از تولیدات صنایع­ دستی.
-کارگاه­های صنایع ­دستی:رعایت استانداردهای کارگاهی از قبیل: ساختمان کارگاه ، سالن کار ، تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز ، انبار مواد اولیه و محصول نهایی ،تهویه ، نور ، حرارت ، مسائل امدادی و کمک­های اولیه و غیره در جهت کاهش هزینه­ها ، ارتقا بهره وری و تأمین سلامت کار در کارگاه­ها حائز اهمیت می­باشد.
-فواید استانداردسازی:

استاندارد سازی صنایع­ دستی امری ضروری است. ارائه نشان استاندارد به تولیدات هنرمندان براساس معیارهایی از پیش تعیین شده صورت می­پذیرد که در گروه استاندارد سازی تشویقی و گواهی کیفیت سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران قرار می­گیرد.

سیاستگذاری مناسب از سوی مسئولین ،اطلاع رسانی و تشویق هنرمندان برای گرفتن نشان استاندارد و….از جمله اقداماتی است که در راستای اجرای استاندارد اجباری محصولات صنایع ­دستی مؤثر می­باشد.
از فواید استاندارد سازی محصولات صنایع دستی به موارد زیر می­توان اشاره نمود:

-کسب جایگاه مناسب صنایع­دستی کشور در رتبه­بندی جهانی
-سهولت در گسترش تجارت بین المللی
-ایجاد ارزش افزوده بیشتر صنایع­دستی
-ارتقای کیفیت تولید ، خدمات و رشد صادرات
-کاهش ریسک سرمایه گذاری در بخش تولید و توسعه پایدار
-افزایش سرمایه­گذاری­های خارجی در بخش تولید و خدمات
-تأمین سلامتی ، رفاه ، ایمنی و اطمینان مصرف کننده

-اهداف تدوین استانداردهای ملی ایران برای رشته­های صنایع­ دستی:

اهمیت و ارزش صنایع ­دستی ، کیفیت مواد و مصالح به کار رفته، لزوم برخورداری مواد اولیه محصولات از چهارچوب ه­ای مشخص و مدون به تأیید اساتید فنی و تولید کنندگان صنایع ­دستی و انتخاب معیار و میزانی مناسب جهت سنجش کیفی محصولات تولیدی با توجه به آخرین پیشرفتهای علمی، فنی، صنعتی و نیاز مصرف کنندگان از جمله اهداف تدوین استانداردهای ملی ایران برای رشته های صنایع دستی می­باشد.
هدف از تدوین استانداردها تعریف واژه­ ها و تعیین ویژگی­های فنی لازم برای کلیه محصولات به منظور:

-افزایش و بهبود ارزش هنری و کیفیت محصولات
-کنترل کیفی کالاهای داخلی و صادراتی مشمول استاندارد
-جلوگیری از تولید ، صدور و فروش کالاهای نامرغوب
-بهبود روش­های تولید و افزایش کارآیی صنایع
-ارایه محصولات استاندارد در نمایشگاه­ها و فروشگاه­های داخلی و خارجی
-حفظ حقوق مصرف کنندگان، هنرمندان و صنعتگران.

واحدهای دارای پروانه کاربرد علامت استاندارد صنایع دستی: