انواع سبک های قلم زنی در ایران

 سبک های قلم زنی با توجه به این که در اجرا و کار قلمزنی شیوه های متعددی موجود می باشد که بسته به سبک و سلیقه هنرمند صورت می پذیرد شیوه های متعدد و سبک های متنوعی به وجود آمده اند که عبارتند از :

سبک ریزه کاری

ریزه کاری که به ریزه قلم و زمینه پر نیز معروف است، روشی است که سطح اشیا یا بوم فلزی را با استفاده از نقوش و طرح‌های ریز و ظریف قلمزنی می‌کنند، و با ایجاد بافت در زمینه بوم، طرح اصلی را آشکار می‌سازند و زمینه کار را از طرح جدا می‌کنند.

سبک برجسته کاری

این تکنیک طی سه مرحله انجام می‌شود:

مرحله اول: پشت بوم فلزی را قیر می‌ریزند و طرح اصلی را نیم‌بُر می‌کنند (نیم‌بُر، همان تثبیت کردن طرح است که در فصل بعد به آن خواهیم پرداخت).

مرحله دوم: بعداز اتمام نیم‌بر، قیر را از پشت بوم جدا می‌کنند و دوباره ذوب می‌کنند، قیر ذوب شده را روی کار یعنی همان طرفی که نیم‌بر شده است می‌ریزند و از پشت بوم فلزی که طرح نمایان است، طرح را پایین می‌برند تا از طرف اصلی برجسته شود.

مرحله سوم: بعد از اتمام این کار قیر را جدا می‌کنند و قیر ذوب شده را پشت بوم فلزی می‌ریزند. در این مرحله طرح اصلی برجسته شده است، و زمینه را با قلم‌های بدون آج صاف می‌کنند و بعد روسازی را انجام می‌دهند، جُنده کاری هم به همین سبک انجام می‌گیرد.

سبک عکسی: در این سبک نمی‌توان زمینه را کامل پر کرد، با ایجاد سایه و خط در زمینه، طرح اصلی را نشان می‌دهند. در این روش بر خلاف ریزه کاری معمولا طرح‌های ختایی، ساقه‌هایش یک خطی می‌باشند.

سبک منبت یا (نیم برجسته): در این شیوه بعد از نیم‌بُر کردن، زمینه را حدود دو سانتی‌متر با قلم‌های بدون آج پایین می‌برند تا طرح اصلی به صورت نیم برجسته نمایان شود و بعد با قلم‌های آج‌دار و بدون آج روسازی می‌کنند.

سبک مشبک: در این روش پس از انتقال طرح به وسیله قلم نیم‌بر، طرح را ثابت می‌کنند. تکنیک مشبک فلز به سه صورت انجام می‌گیرد.

١. بعد از نیم‌بر کردن طرح و روسازی، به کمک قلم تیزبر بوم فلزی را برش می‌دهند و طرح را از زمینه جدا می‌سازند، این سبک مشبک بیشتر در اصفهان انجام می‌شود.

۲. بعد از نیم‌بر کردن طرح، به وسیله کمان اره و اره مویی طرح از زمینه جدا می‌شود. این سبک مشبک بیشتر در اراک انجام می‌شود.

٣. بعد از نیم‌بر کردن طرح، به وسیله دریل و مته زمینه را سوراخ می‌کنند و با سوهان‌های خیلی ریز طرح را از زمینه جدا می‌سازند.

 سبک های قلم زنی -سبک قلم‌گیری: در این روش بر روی فلز با قلمی مخروطی شکل  کنده کاری و حکاکی به صورت شیاری شکل  صورت می گیرد. معمولا هر چه زاویه قلم به سطح کار نزدیک‌تر ‌باشد شیار نازک‌تری ایجاد می‌کند و براده کمتری از سطح فلز بر می‌دارد. سبک قلم‌گیری به دو صورت انجام می‌شود.

۱. با استفاده از قلم و چکش، سطح فلز را شیار می‌دهند، این روش قلم‌گیری در اصفهان انجام می‌شود.

۲. بدون چکش، کار می‌شود. بدین صورت که تنها با قلم، سطح فلز را شیار می‌دهند. این شیوه قلم‌گیری بیشتر در تبریز انجام می‌شود.